Bệnh thời đại phát sinh

Ngày nay nhờ những thành tựu to lớn của khoa học công nghệ và tiến bộ kinh tế xã hội, cơ cấu bệnh tật nói chung dần có những thay đổi, bệnh nhiễm khuẩn và đói nghèo như các vụ đại dịch, trẻ em chết yểu đã giảm và thay vào đó là các bệnh mang tính “thời đại” bệnh do “thiếu hiểu biết” đang tăng lên nhanh chóng.

Các bệnh tim mạch, ung thư tai biến mạch máu não đang là nguyên nhân gây tử vong bệnh lý hàng đầu của hầu hết các nước. Các bệnh xơ vữa động mạch, tăng huyết áp nguyên phát, phổi mãn tính tắc nghẽn, loãng xương, thoái hoá khớp, thống phong (gút), suy nhược thần kinh, đái tháo đường, sa sút trí tuệ, trầm cảm v.v…đang gia tăng đáng kể, phần lớn thuộc nhóm bệnh mãn tính và thường gặp ở lứa tuổi cao nhiều hơn.

Nguyên nhân bệnh lý có nhiều và phức tạp, ngoài tỷ lệ rất nhỏ được xác định mang tính di truyền, còn phần lớn là do mắc phải qua cơ chế nội sinh hoặc ngoại sinh. Gọi là bệnh “thời đại” vì phát sinh trong thời kỳ công nghiệp hiện đại mà lao động cơ bắp được thay đổi dần bằng máy móc”ngồi tại chỗ bấm nút”, vận động thể lực hạn chế mà tinh thần luôn tập trung căng thẳng; môi trường trong sạch tự nhiên bị tác động ngày càng nhiều do hiệu ứng nhà kính, sóng bức xạ, tiếng ồn, ô nhiễm… Mặt khác sự tiến bộ kinh tế xã hội đang gây ra sự phân hoá giầu nghèo ngày càng tăng ở tầm quốc gia hay quốc tế. Sống no đủ thừa thãi mà không biết tiết chế điều chỉnh cũng là yếu tố thuận lợi gây thừa cân, béo phì, xơ vữa động mạch, đái tháo đường, tim mạch…

Nghèo đói song hành với với suy dưỡng, chết yểu.
Tuổi già tất yếu bị lão hoá một quá trình diễn biến sớm muộn , dài ngắn, nhanh chậm tuỳ từng người, nhưng cuối cùng là dấu hiệu lão suy ở mọi cơ quan, chức năng. Lão suy là điều kiện làm cơ thể giảm khả năng tự điều chỉnh, tự thích nghi, chống đỡ nên dễ bị bệnh tấn công. Vậy già không phải là bệnh mà chỉ là điều kiện để bệnh dễ phát sinh và phát triển. Già mà vẫn duy trì được sự ổn định về chức năng, có sức đề kháng tốt, thích nghi tốt thì ít stress thì hạn chế bị bệnh tâm thần kinh. Điều này đã được thực tế cuộc sống của nhiều người chứng minh: Hiểu và có biện pháp giữ gìn sức khoẻ từ lúc còn trẻ và tự chăm lo trước khi già chắc chắn hạn chế tai họa bệnh lý lúc tuổi già.

Bệnh lý ở tuổi già không khác gì bệnh lý chung, không có bệnh riêng của tuổi già mà chỉ có biểu hiện, tiến triển khác nhau so với tuổi trẻ. Bệnh cấp tính thường nặng hơn; bệnh mãn tính phổ biến hơn và dễ có đợt bột phát trở thành nặng như một công bố gần đây của Bộ Y tế 95% người cao tuôi có bệnh mãn tính và một người cao tuổi trung bình có 2,68 bệnh mãn tính. Bệnh gây tử vong ở nguời cao tuổi là: ung thư, tim mạch, tai biến mạch máu não. Bệnh mãn tính phổ biến là: tăng huyết áp nguyên phát, khớp (thoái hoá, loãng xương, gút, viêm khớp dạng thấp), tâm thần kinh (suy nhược thần kinh, giảm trí nhớ tuổi già, trầm cảm, sa sút trí tuệ…), xơ vữa động mạch, đái tháo đường, táo bón… các bệnh này có phần liên quan với lối sống như dinh dữong không hơp lý ít vận động thân thể, tinh thần bất an, có thói quen nghiện rượu hút thuốc. Loại trừ một số bệnh (rất ít) có yếu tố di truyền thì phần lớn các bệnh thừơng gặp ở người cao tuổi nhất là bệnh mãn tính có thể hạn chế được bằng dự phòng tích cực, có lối sống khoa học lành mạnh, phát hiện bệnh sớm và điều trị tích cực bằng Tây y và

Đông y bằng thuốc và không dùng thuốc. 
Xin được kết luận bằng câu nói của Auriel “Hiểu được cách sống khi về già là sự khôn ngoan vĩ đại và là chương khó nhất trong nghệ thuật sống” và “ta phải chăm sóc sự khỏe mạnh của thân thể để gìn giữ sự sáng suốt của trí tuệ” (Vanrergues).