Bệnh thận thường gặp ở người cao tuổi

Khi con người tuổi càng cao thì các bộ phận trong cơ thể càng bị lão hóa.Đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về sự lão hóa thận ở người.Người ta nhận ra rằng khả năng thích ứng của thận rất tốt đối với quá trình tích tuổi của cơ thể. Khi có tuổi kích thước thận sẽ giảm đi,lưu lượng máu qua thận giảm và mức lọc cầu thận cũng giảm dần.Sự lão hóa của nhu mô thận đã dẫn đến thay đổi chức năng nội tiết và bài tiết nước tiểu của thận.Theo các chuyên gia niệu học thì người cao tuổi hay gặp 4 nhóm bệnh chính về thận gồm:Nhiễm trùng đường tiết niệu,bệnh thoái hóa mạch máu thận,viêm cầu thận và suy thận.

Nhiễm trùng đường tiết niệu
Ở người cao tuổi có thể gặp cả nhiễm trùng đường tiết niệu trên(Viêm bể thận, áp xe quanh thận,áp xe thận) và nhiễm trùng đường tiểu dưới(viêm bàng quang,viêm tuyến tiền liệt,viêm niệu đạo).Do đặc điểm ở người lớn tuổi hay gặp các rối loạn về tâm thần (sa sút trí tuệ) và tiểu không kiểm soát được nên nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu cao hơn các nhóm tuổi trẻ hơn.
Thật ra về mặt lâm sàng rất khó phân biệt nhiễm trùng đường tiểu trên hay dưới ở người cao tuổi,đôi khi không có biểu hiện lâm sàng nào đặc trưng cả.Biểu hiện lâm sàng thường gặp là sốt,đặc biệt lạnh run, trường hợp này nên xem xét tới khả năng nhiễm trùng huyết.Một số trường hợp người cao tuổi lại bị hạ thân nhiệt,có thể không sốt cao mà chỉ nóng gáy và ớn lạnh,đôi khi do sa sút trí tuệ nên người cao tuổi không biết mình đang bị sốt. Trong trường hợp nhiễm trùng nặng có thể gây ra nhịp tim nhanh,thở nhanh và giảm lượng nước tiểu.Thậm chí một số trường hợp có thể làm cho rối loạn tâm thần trầm trọng thêm.Ở nam giới có thể gặp tiểu gắt,tiểu buốt.Nếu là viêm tiền liệt tuyến ở nam thì có triệu chứng sốt,lạnh run,đau lưng và tầng sinh môn,dấu hiệu tắc nghẽn đường tiểu dưới,khám sẽ phát hiện thấy tuyến tiền liệt sưng, đau. Có thể gặp tiểu ra nước tiểu lợn cợn hoặc có mủ, dù không có triệu chứng gì khác.

Khi ngờ bị nhiễm trùng đường tiết niệu dù vị trí nào cũng được chẩn đoán bằng xét nghiệm nước tiểu.Tất nhiên,mẫu nước tiểu phải được lấy cho đúng,lấy nước tiểu giữa dòng sau khi vệ sinh lỗ niệu đạo ngoài và đựng bằng lọ vô khuẩn của y tế.Soi nước tiểu trực tiếp để đếm số lượng bạch cầu và tìm sự hiện diện của vi khuẩn.Sau đó là cấy nước tiểu.Nếu có >100.000 vi khuẩn/1ml nước tiểu thì xem như nhiễm trùng,có thể định danh vi khuẩn và làm kháng sinh đồ để điều trị chính xác.Ngoài ra, người ta có thể xét nghiệm máu để thấy được sự tăng bạch cầu trong nhiễm trùng,chụp Xquang và siêu âm hệ thống niệu
Điều trị đặc hiệu cho nhiễm trùng đường tiểu,chính là kháng sinh ,tốt nhất là dựa trên kết quả kháng sinh đồ.Tuy nhiên phải mất nhiều ngày mới có kết quả kháng sinh đồ,vì vậy, người ta khuyên điều trị theo kinh nghiệm rồi điều chỉnh khi có kết quả kháng sinh đồ.Bệnh nhân không nên tự ý mua thuốc kháng sinh để dùng,vì khả năng gây kháng thuốc rất cao.Trường hợp tiểu mủ hoặc máu phải đến bác sỹ chuyên khoa tiết niệu khám ngay vì có thể có biến chứng.Nếu nhiễm trùng tiểu mạn tính không được điều trị thỏa đáng sẽ có thể đưa đến suy thận,ở người cao tuổi tình trạng suy thận sẽ diễn tiến xấu và rất nhanh chóng đến giai đoạn cuối.
 
Viêm cầu thận tiến triển nhanh
Trong nhiều công trình nghiên cứu cho thấy,số lượng người lớn tuổi > 60 bị viêm cầu thận tiến triển nhiều hơn tuổi trẻ.Dù viêm cầu thận hay gặp hơn ở người trẻ và trẻ em, nhưng nếu xẩy ra ở người lớn tuổi thì tiến triển rất nhanh và không hồi phục.Bệnh xuất hiện từ từ,thận sẽ suy giảm chức năng dần dần và thường kết hợp với thiểu niệu,hay kết hợp với nhiễm trùng niệu. Triệu chứng chủ yếu là mệt, thiếu máu, tăng huyết áp và đôi khi không có triệu chứng nào,xét nghiệm nước tiểu cho thấy nhiều hồng cầu,albumin
 
Xơ hóa mạch máu thận
Trong quá trình lão hóa của cơ thể,mạch máu toàn thân bị xơ hóa và mạch máu của thận cũng không là ngoại lệ.Chúng ta biết nhiều đến tình trạng xơ vữa mạch máu não gây ra tai biến mạch máu não,xơ vữa mạch vành gây ra bệnh lý mạch vành,còn xơ vữa mạch máu thận thì ít khi được đề cập đến.Trong các nghiên cứu cho thấy,có sự tương xứng giữa mức độ xơ vữa động mạch chủ bụng và tình trạng xơ vữa mạch máu thận. Xơ vữa động mạch thận sẽ đưa đến hẹp và gây ra triệu chứng tăng huyết áp,giảm tưới máu cho nhu mô thận,giảm độ lọc của cầu thận và cuối cùng dẫn tới suy thận mạn.Người cao tuổi có hẹp động mạch thận,chỉ cần một yếu tố rối loạn điện giải xẩy ra hoặc nhiễm trùng sẽ nhanh chóng đưa đến tình trạng suy thận mất bù.Để phòng ngừa, người ta khuyên sinh hoạt và chế độ ăn uống,theo dõi giống như người có nguy cơ bị bệnh mạch máu não hoặc bệnh mạch vành.Ngày nay nhờ kỹ thuật chụp động mạch thận qua máy chụp mạch máu xóa nền nên có thể dễ dàng xác định tình trạng hẹp động mạch thận.Qua máy DSA có thể đặt giá đỡ để chống hẹp động mạch thận.
 
Suy thận cấp ở người cao tuổi
Suy thận cấp ở người cao tuổi rất khác suy thận cấp ở người trẻ tuổi,cần phải được lưu ý kỹ càng hơn.Ở người cao tuổi hay gặp tình trạng suy thận trước thận,có nghĩa là tình trạng máu đến thận giảm.Ở người cao tuổi hay gặp các yếu tố thuận lợi như: cung cấp nước không đầy đủ(do người cao tuổi hay quên,bị sa sút trí tuệ hoặc chăm sóc kém…..) giảm cô đặc thận và ứ muối,giảm thể tích máu đến thận do hạ huyết áp(do dùng quá liều thuốc hạ huyết áp, hoặc lợi tiểu quá mức). Ở người cao tuổi là nam giới cũng hay gặp trường hợp suy thận do phì đại tuyến tiền liệt gây tắc nghẽn đường tiểu.Khác với người trẻ, suy thận cấp ở người lớn tuổi cần phải có thái độ xử lý tích cực bằng thẩm phân phúc mạc, hoặc lọc máu nhân tạo để tránh tác hại của tình trạng tăng u rê máu và giảm nguy cơ bị nhiễm trùng.